प्रदिपसंग

गरिमा लुइँटेल  तिम्रै नाउँमा आज एउटा गुलाब पठाकी छु सँगै एउटा चिट्ठीमा जवाफ पठाकी छु । हुँदै पार ग¥यो अरे मेरो पागलपनले घरी रुने घरी हाँस्ने, स्वभाव पठाकी छु । मेरो मुटु लिन आउनु तिम्रो व्यापार घाटा भए लीलामी नै गर्यौ माया, हिसाब पठाकी छु । उभिन्छौ त भन एक ताल प्रेमिल कठ्घरामा ? खुशी हुनु तिम्रै भागको निसाफ पठाकी छु ।

अनुदानमा चीन अगाडि, ऋण सहायतामा भारत भूकम्पले पुर्‍याएको क्षतिको पुननिर्माणका लागि ४ खर्ब ४० अर्बभन्दा बढी रकम जुटेको छ । दाता सूचीमा भारत, चीन र एसियाली विकास बैंक अग्र पङ्तीमा छन् । वैशाख १२ र २९ को भूकम्प तथा लगातारको पराकम्पले अबौंको क्षति भएपछि पुनर्निर्माणमा सहयोग जुटाउन सरकारले बिहीबार काठमाडौंमा अन्तराष्ट्रिय दाता सम्मेलन आयोजना गरेको थियो । सम्मेलनमा प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाले दाताको सहयोगमा कुनै अनियमिता नहुने र सहयोग वास्तविक पीडितसम्म पुग्ने बताए ।

 सरकारले भूकम्पबाट पर्यटन तथा पुरातात्त्विक सम्पदामा करीब ४४ अर्ब रुपैयाँबराबरको क्षति भएको अनुमान गरेको छ । भूकम्पबाट भएको भौतिक क्षति तथा त्यसपछि पर्यटक आगमन ठप्प हुँदा पर्यटन उद्योगले उक्त मूल्यबराबरको क्षति बेहोर्नुपरेको संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ । व्यवस्थापिका संसद्, अन्तरराष्ट्रिय सम्बन्ध तथा श्रमसमितिमा आइतवार पर्यटनमन्त्री कृपाशुर शेपाद्वारा प्रस्तुत तथ्याङ्कमा सो क्षतिको अनुमान गरिएको हो । मन्त्रालयले जेठ ३२ गतेबाट विश्वसम्पदा क्षेत्रमा सूचीकृत कतिपय सम्पदा अवलोकनका लागि खुला गर्ने तयारी गरिरहेको मन्त्री शेर्पाले जानकारी दिए । उनका अनुसार आगामी ५ वर्षभित्र सम्पदा पुनर्निर्माण हुने गरी मन्त्रालयले योजना तयार पारिरहेको छ । पर्यटनले यस क्षेत्रको विस्तार र पुनर्निर्माणका लागि अर्थ मन्त्रालयसँग १ अर्ब ८० करोड रुपैयाँ माग गरेको उनले बताए ।

पुनर्निर्माणका लागि रू. १ खर्ब ४५ अर्ब बजेट जेठ २६, काठमाडौं । आगामी आर्थिक वर्ष २०७२/७३ को बजेट सीमा रू. ८ खर्ब ८० अर्बको पुग्ने भएको छ । भूकम्पले क्षति पुर्‍याएका संरचनाको पुनर्निर्माण र राहतका लागि सरकारले बजेट सीमा बढाएकोे हो । ‘सरकार भूकम्पले पुर्‍याएको क्षतिको आकलन गरी बजेटको सीमा बढाउने तयारीमा जुटिरहेको छ,’ राष्ट्रिय योजना आयोगका उपाध्यक्ष प्राडा गोविन्दराज पोखरेलले भने, ‘आगामी बजेट रू. ८ खर्ब ८० अर्बसम्मको पुग्नसक्छ ।’ यो आकारको बजेट आयो भने त्यो चालू आवको भन्दा रू. २ खर्ब ६२ अर्बले बढी हुनेछ । चालू आवको बजेटको आकार रू.६ खर्ब १८ अर्ब छ । 

संविधानसभाबाट संविधान जारी गर्ने संबन्धमा विगत लामो समयदेखि रहेको गतिरोधलाई अन्त्य गर्दै यथाशिघ्र संविधान निर्माण गरी  घोषणा गर्न निम्नलिखित सहमति गरेका छौं ।  संघीयता र प्रदेश रचना                    १) संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक नेपालमा  पहिचानका ५  र सामथ्र्यका ४ आधारमा आठ (८) प्रदेश निर्माण गरिनेछ । २) प्रदेशको नामाकरण प्रदेश सभाको दुई तिहाइ बहुमतको निर्णयबाट गरिनेछ । ३) प्रदेशको सीमाङ्कन संबन्धी सिफारिश गर्न नेपाल सरकारले एक संघीय आयोग गठन गर्नेछ । आयोगको कार्यावधि ६ महिना हुनेछ । संघीय आयोगको सुझाव–प्रतिवेदन प्राप्त भएपछि प्रदेशको सीमाङ्कनको अन्तिम निर्णय व्यवस्थापिका– संसदको दुई तिहाइ बहुमतले गर्नेछ ।

घरहरू ढलेका छन्, मनहरू ढलेका छैनन् लीलामणि पौडेल , मुख्यसचिव भूकम्पले क्षति पुर्याएका स्थानमा विभिन्न राहत सामग्री लिएर अथवा स्वयंसेवी अभियान लिएर युवाहरू पुगेका छन् । देश र समाजप्रति समर्पण र सहयोगी भावना देखिएका छन् । युवामा आएको यो जागरणले हामी सबैलाई अलिकति आशावादी हुन् प्रेरित गरेको छ । घरहरू ढलेका छन्, मनहरू ढलेका छैनन् भन्ने ब्यानर्स पनि देखिएका छन् । दुःखमा परेका नेपाली दाजुभाइ, दिदीबहिनीहरूलाई हामी छौं भन्ने आड र भरोसा युवाले नै दिए । देश र देशबाहिर रहेका नेपाली युवायुवतीले सहयोगी हात बढाए । विदेशमा रहेका नेपाली युवा पनि आएर स्वतस्फूर्त रुपमा गाउँगाउँ पुगेका छन्, यही नै हाम्रो सबैभन्दा ठूलो पुँजी हो, सम्पत्ति हो ।

१४ वर्षअघि दरबार हत्याकान्ड हुँदा पारस श्री ५ शाहज्यादा थिए अनि हिमानी श्री ५ शाहज्यादी। हत्याकान्डपछि उनका बुबा ज्ञानेन्द्र श्री ५ महाराजधिराज भए। तर उनीहरुलाई युवराज/युवराज्ञी घोषणा गर्न भने दशैँसम्म कुर्नुपर्‍यो। देशमा गणतन्त्र घोषणा भएपछि दुवै पूर्व युवराज/युवराज्ञी भएका छन्। २०५८ जेठ १९ गते नारायणहिटी दरबारमा हत्याकान्ड हुँदा दुवै घटनास्थलमा थिए। उनीहरुले घटनाबारे छानबिन गर्न तत्कालीन प्रधानन्यायाधीश केशवप्रसाद उपाध्यायको अध्यक्षतामा गठित सभामुख तारानाथ रानाभाट सदस्य भएको उच्चस्तरीय आयोगलाई के बयान दिएका थिए? धेरैले बिर्सिसके होलान्। पढ्नुस् पारस र हिमानीको बयान।