२०७२ साल वैशाख १२ गते विनाशकारी भूकम्प अहिलेको पुस्ताले भोगेको सबैभन्दा ठूलो प्राकृतिक प्रकोप थियो। धेरै जनधनको क्षति भए पनि भूकम्प सहेर बाँच्नेहरुले आफूलाई भाग्यमानी मान्नुपर्ने हुन्छ। भाग्यमानी मान्नुपर्ने केही कारणहरु यस्ता छन्-
१) भूकम्पको समय
हामी भाग्यमानी यसकारण छौँ कि भूकम्प विदाको दिन शनिबार, मध्याह्न आइदियो। यति ठूलो स्तरको भूकम्प विदाको दिनबाहेक अर्को दिन र दिउँसोको साटो राति आइदिएको भए? अहो, कल्पना पनि गर्न सकिन्न के हुन्थ्यो!
१३ हजारभन्दा बढी स्कूल भूकम्पका कारण क्षतिग्रस्त छन्। त्यसमा सयौँ विद्यार्थी पढिरहेका हुन्थे। हताहतिको संख्या निकै बढ्न सक्थ्यो। विद्यालयले भूकम्पपछिको अस्तव्यस्ततालाई कसरी म्यानेज गर्थ्यो होला? अभिभावकहरु कति आत्तिन्थे होला?हामी भाग्यमानी यसकारण छौँ कि भूकम्प विदाको दिन शनिबार, मध्याह्न आइदियो। यति ठूलो स्तरको भूकम्प विदाको दिनबाहेक अर्को दिन र दिउँसोको साटो राति आइदिएको भए? अहो, कल्पना पनि गर्न सकिन्न के हुन्थ्यो!
त्यस्तै सयौँ सरकारी कार्यालय भूकम्पका कारण क्षतिग्रस्त भएका छन्। ती कार्यालयमध्ये अधिकांशमा शनिबार विदा भएकाले कर्मचारी थिएनन्। विदा नभएको भए भवनमात्र होइन कर्मचारी पनि हताहत हुन्थे।
भाग्यमानी मान्नुपर्ने अर्को कारण भूकम्प आएको समय हो। दिउँसोको साटो राति यति ठूलो स्तरको भूकम्प आइदिएको भए झन् धेरै मान्छे सुत्दासुत्दै ठहरै हुनसक्थे।
काठमाडौँमा ८ म्याग्निच्युडको भूकम्प आयो भने ८० प्रतिशत घर ध्वस्त हुने र १ लाख जनाको ज्यान जाने अनुमान यसअघि गरिएको थियो। अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमले सुरुमा वैशाख १२ को भूकम्पलाई झण्डै ८ (७.९) को बताएको थियो। पछि यसलाई घटाएर ७.८ भनियो। राष्ट्रिय भूकम्प मापन केन्द्रले यसलाई ७.६ मा मापन गरेको छ। यति ठूलो स्तरको भूकम्प आए पनि काठमाडौँमा क्षति भने तुलनात्मक रुपमा अनुमान गरेभन्दा कम नै छ। दोस्रो पटकको ठूलो पराकम्प सिन्धुपाल्चोकलाई केन्द्र बनाएर आएपछि त्यहाँको हताहतिको संख्या एकदमै बढ्यो र त्यसले काठमाडौँलाई जित्यो। भूकम्पबाट सबैभन्दा बढी ज्यान जानेमा काठमाडौँ दोस्रो स्थानमा छ। तर त्यो अनुमान गरेभन्दा कम छ। वैशाख २६ गते अपराह्न पौने ४ बजेसम्मको तथ्याङ्क अनुसार काठमाडौँ उपत्यकामा १ हजार ७ सय १३ को मृत्यु भएको छ भने ९ हजार २२ जना घाइते भए। काठमाडौँका ८० प्रतिशत घर ढलेनन्। नक्सामा एकथरि, घर बनाउँदा अर्को थरि गरी बनाइएका गेस्ट हाउसहरु नभत्किएका भए र त्यो जोखिमपूर्ण भनी पहिचान भइसकेको थोत्रो धरहरा चढ्न रोक लगाइएको भए हताहतिको संख्या अझै कम हुन्थ्यो। असनलगायत पुराना घर भएका ठाउँमा ठूलो स्तरको क्षति भएन।
३) अरु देशसितको तुलना
प्राकृतिक प्रकोपमा अरु देशहरुसित तुलना गर्दा पनि नेपालले भोगेको क्षति तुलनात्मक रुपमा कमै हो। हाइटीमा सन् २०१० मा ७ म्याग्निच्युडको भूकम्प जाँदा त्यहाँको सरकारका अनुसार ३ लाखभन्दा बढीको ज्यान गएको थियो। अरु संस्थाले गरेको अनुमान अनुसार झण्डै एक लाखको ज्यान गएको थियो। त्यस्तै इटालीको मेस्सिनामा १९०८ मा ७.१ को भूकम्प जाँदा १ लाख २३ हजारको ज्यान गएको थियो।
प्राकृतिक प्रकोपमा अरु देशहरुसित तुलना गर्दा पनि नेपालले भोगेको क्षति तुलनात्मक रुपमा कमै हो। हाइटीमा सन् २०१० मा ७ म्याग्निच्युडको भूकम्प जाँदा त्यहाँको सरकारका अनुसार ३ लाखभन्दा बढीको ज्यान गएको थियो। अरु संस्थाले गरेको अनुमान अनुसार झण्डै एक लाखको ज्यान गएको थियो। त्यस्तै इटालीको मेस्सिनामा १९०८ मा ७.१ को भूकम्प जाँदा १ लाख २३ हजारको ज्यान गएको थियो।
सन् १९२३ मा जापानको कान्तो रिजनमा ७.९ को भूकम्प जाँदा एक लाखको ज्यान गएको थियो। सन् २००५ मा पाकिस्तानको मुजफ्फरावादमा आएको ७.६ को भूकम्पबाट ८६ हजारभन्दा बढीको मृत्यु भएको थियो। त्यही स्तरको हताहति भएको भए यति लेख्न म र यति पढ्न तपाईँ जीवित रहनुहुने थिएन होला।
भूकम्पलगत्तै काठमाडौँमा खाद्यान्नको अभावले हाहाकार मच्चिने, महामारी फैलिने हल्ला भयो। चार पाँच दिनसम्म सबै सडकमा आउने, कुनै पनि पसल नखुल्ने स्थिति थियो। यो कल्पना सही पनि साबित हुनसक्थ्यो। तर नेपालीहरुको आपतविपतमा धैर्य गर्न सक्ने र मिलेर बस्न सक्ने गुणका कारण त्यस्तो केही भएन। भूकम्प लगत्तै लाखौँले काठमाडौँ छाडे। यसले पनि यहाँको जीवनलाई केही सहज बनाउन मद्दत गर्यो। यसका लागि प्याब्सन लगायत केही बस व्यवसायीले निःशुल्क सेवा दिए। काठमाडौँवासीहरुले पैसाको ख्याल नगरी सामूहिक भान्सा बनाई खाना खाए। केही ठाउँमा राहत पुर्याउन जाँदा अवरोध खडा गरिएको भन्ने फाट्टफुट्ट समाचार आउनु बाहेक लुटपाटको स्थिति भएन। चोरी पनि हल्लामा मात्रै धेरै भयो। फेरि भूकम्प आउने हल्ला लगायतका त्रास फैलाउने कामलाई प्रहरीले सफलतापूर्वक नियन्त्रण गर्न सफल भयो। जसका कारण दुई हप्ता नबित्दै काठमाडौँको जनजीवन सामान्यतर्फ उन्मुख भयो।
५) त्यसो भएको भए ?
भूकम्पले नेपालको एक मात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको मुख्य रनवे काम नलाग्ने गरी चर्केको भए? काठमाडौँ भित्रिने मुख्य मार्ग भत्किएको भए? मोबाइल टावरहरु ध्वस्त भएर सञ्चार सम्पर्क विच्छेको अवस्था आएको भए?
भूकम्पले नेपालको एक मात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको मुख्य रनवे काम नलाग्ने गरी चर्केको भए? काठमाडौँ भित्रिने मुख्य मार्ग भत्किएको भए? मोबाइल टावरहरु ध्वस्त भएर सञ्चार सम्पर्क विच्छेको अवस्था आएको भए?
भाग्यको कुरा, त्यस्तो केही भएन। टर्किस विमान रनवेमा अडकिँदा भएको जस्तो कयौँ दिनसम्म अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल बन्द भएन जसका कारण अन्तर्राष्ट्रिय उद्दार टोली राहत बोकेर आउन कठिनाइ भएन। काठमाडौँ भित्रिने मुख्य मार्ग भत्किएन जसका कारण लाखौँ मानिस बाहिरिए जसले आपूर्ति व्यवस्था सहज बनाउन सघाउ गर्यो। मोबाइल टावरहरु केही बाहेक अधिकांश सञ्चालनमा रह्यो। नेपाल टेलिकमको त थ्री जी इन्टरनेटले समेत निकै राम्रो काम गर्यो।
स्रोत : Mysansar
Thank you for Visiting Us. Comment us @ http://www.facebook.com/subichaar
Comments
Post a Comment
Comment us and help for make it better!!